به گزارش مشرق، شهرستان محلات با جمعیتی معادل 49264 نفر در جنوب شرقی استان مرکزی قرار گرفته و از شمال و شرق به شهرستان دلیجان و از جنوب  وجنوب غرب به شهرستان خمین و استان اصفهان واز غرب به شهرستان اراک محدود شده و مرکز آن شهر محلات و فاصله آن با مرکز استان 115 کیلومتر است.

این شهرستان دارای یک بخش به نام مرکزی، 2شهر به نام های محلات و نیم ور و دودهستان به نام های خورهه و باقرآباد است .

در محدوده کنونی شهرستان محلات نواحی خورهه و نیم ور آثار به جا مانده نشان از قدمت تاریخی این منطقه دارد.

ساکنین کنونی محلات با زبان فارسی و لهجه محلی تکلم می کنندو سوغات آن گل، حلوا، گیوه و تریکو  بوده و اقتصاد آن را کشاورزی، گل و گیاه پروری و باغداری و سنگهای زینتی تشکیل می دهندکه البته صنایع دستی شهرستان راگیوه تشکیل می دهد.

جاذبه های گردشگری و فرهنگی: 

ستونهای دوره اشکانی خورهه ، آتشکده آتشکوه ، مسجد جامع محلات ، امامزاده فضل و یحیی ، امامزاده عبدا... ، قلعه جمشیدی، قلعه آقا خان محلاتی ،سرچشمه محلات ، غار یکه چاه، باباجاور ، یخچال های طبیعی ، میل میلونه ، باغات گل، بندنیم ور و مجتمع آب درمانی آب گرم محلات ، چشمه آبگرم شفا، چشمه سلیمانی ، چشمه حکیم ، غارسوارخ گاو، غار کشه ریز، حسینیه آقاخان محلاتی ، امامزاده شاهزاده نیمور بخشی از جاذبه های گردشگری  شهرستان محلات است.

مناطق نمونه گردشگری شهرستان محلات:  

منطقه آبگرم،سرچشمه محلات ومحوطه تاریخی خورهه می باشند که این مناطق به سبب ویژگیهای طبیعی وتاریخی وموقعیت محل ودارا بودن چشم اندازهای طبیعی ،چشمه های پر آب و آب معدنی گرم و   فضا ی تاریخی وباستانی به عنوان مناطق نمونه گردشگری انتخاب شده اند .

جاذبه های طبیعی و مناطق نمونه گردشگری :

چشمه آب معدنی: آبگرم محلات در شمال شرقی محلات و در دامنه ارتفاعات 1635 متری کوه خورزن مجموعه ای از چشمه های طبیعی آبگرم و معدنی با آبدهی بالا قرار دارد که از اعماق زمین بادرجه حرارت حداقل 50 درجه سانتیگراد به سطح زمین جاری می شود .

این آبها که از روی موادمذاب داخل زمین همراه با گازهای بصورت عمده گوگردی به سطح زمین می آید دارای خواص مختلف طبی و درمانی بوده و آب این چشمه دارای ترکیبات سولفات کلسیک و ازته است و برای درمان بیماریهای نقرس، کبدی، کلیوی، صفراوی و دستگاه گوارش مورد استفاده قرارمی گیرد و همچنین در گذشته برای درمان کچلی و امراض پوستی استفاده می شده است.

مجموعه آب درمانی محلات دارای امکانات بهداشتی ، استخر و حمام های خصوصی مجهز به وان های شستشو ، رستوران، کافی شاپ و اقامتگاه مناسب برای گردشگران داخلی و خارجی است و منطقه آبگرم محلات در فاصله 25 کیلومتری تا مرکز شهرستان واقع شده است .

سرچشمه محلات: یکی از چشمه های پر آب طبیعی استان مرکزی سرچشمه محلات است که در شمال این شهر در دامنه رشته کوه هفتاد قله قرار دارد. مورخان عامل وجودی محلات را آب این چشمه می دانند.

با توجه به اینکه این سرچشمه در بلندترین نقطه شهری محلات قرار گرفته مکانی بسیار مناسب و خوش آب و هوای را برای گردشگران داخلی و خارجی فراهم نموده و وجود درختان چنار کهن ، صخره های تراشیده شده و مکانهای زیبا در کنار آب سرچشمه که در داخل آبنماها و پارک تفریحی جاری است ، مناظر دلنشینی را برای علاقه مندان به طبیت و تفریح ایجاد کرده است .

در مجموعه سرچشمه امکانات جدیدی از قبیل اقامتگاه ، استراحتگاه ، رستوران ، کافی شاپ، سفره خانه سنتی ، شهربازی مرکز فروش گل وگیاه، مرکزنمایشگاهی و سکوهایی جهت نصب چادر و کمپنیک ساخته شده که این منطقه در مساحت 100 هکتاری جزء مناطق نمونه گردشگری قرار گرفته است .

روستای خورهه: روستای خورهه از بخش مرکزی شهرستان محلات در شمال شرقی شهر محلات قرار دارد و این روستا از غرب به کوه  سوراخ گاو و از جنوب به کوه خور زرین محدود می شود .

روستای خورهه در محدوده کوهستانی شمال شهر محلات استقرار یافته و آب و هوای آن در بهار و پاییز ملایم و مطبوع و در تابستان گرم و در زمستان سردو خشک است.

معدن سنگ ساختمان در 3 کیلومتری روستا واقع شده و رودخانه فصلی خورهه از نزدیکی روستا عبور می کند و معبر منسوب به دوره سلوکی، پل و کاروانسرای صفوی از آثار مهم است.

مردم روستای خورهه به زبان فارسی سخن می گویند و مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند.

روستای خورهه در ناحیه مرتفعی واقع شده و مناظر وچشم اندازهای کم نظیری دارد و آب و هوای تمیز طبیعت سر سبز، معماری زیبای روستایی و آثار تاریخی کهن سبب شده تا هر سال عده زیادی از گردشگران به این روستا سفر کنند.

مناطق دیدنی آن شامل غار شاه بلبل ، غار تاریخی سوراخ گاو ،ستون های خورهه ، بنای باستانی معبدو میل هایی منسوب به دوره سلوکی ، امامزاده خورهه اشاره کرد و محوطه اشکانی و معروف خورهه در کنار روستای خورهه جاذبه ای طبیعی و تاریخی را رقم زده که سبب شده این منطقه جزء مناطق نمونه گردشگری قرار گیرد.

جاذبه های تاریخی و فرهنگی :

بندوپل نیم ور مربوط به دوره ساسانی و در یازده کیلومتری غرب شهر نیمور و از توابع شهرستان محلات و در منتهی الیه حد غربی روستای باقرآباد قرار دارد.

پل نیم ور برروی رود لعل وار از مهمترین رودخانه های استان مرکزی احداث شده و از اعجاب انگیز ترین نمونه های معماری مرزوبوم کهن ایرانی است.

یخچال نیم ور مربوط به دوره اسلامی (قاجار) بوده و این یخچال در شهر نیم ور قراردارد و دارای گنبد مخروطی بلندی است که در قسمت پایه بسیار ضخیم ساخته شده و در قسمتهای بالاتر به تدریج از ضخامت آن کاسته و بزرگی پیرامون آن نیز کاهش می یابد.

ستونهای سنگی خورهه مربوط به دوره اشکانی بوده و در شمال شرق محلات درمجاورت روستای خورهه حفاریهای باستانشناسی در خورهه در تابستان 1955 میلادی به عمل آمد اداره باستانشناسی تصمیم به انجام این حفاری گرفت تا ساختمان آنرا آشکار سازد که در این کاوش تعدادی سفال و چند تکه نقره متعلق به دوره سلوکیان کشف شد.

آتشکده آتشکوه نیم ور مربوط به دوران ساسانیاست و این آتشکوه در هشت کیلومتری جنوب شرقی نیم ور بر سه راهی قدیمی نیم ور به رباط ترک و اصفهان قرار دارد و این بنا در دامنه یک رشته کوه و در حاشیه جنوبی روستای آتشکوه ساخته شده و از دو بخش ایوان و چهار طاق تشکیل شده است.

میل میلونه مربوط به دوره ساسانی  و واقع در محلات ، دهستان باقرآباد در مجاورت شهر نیم ور است.

قلعه جمشیدی مربوط به دوره ساسانی بوده و این قلعه در شهر نیم ور واقع است و آن را احتمالاً مربوط به دوره ساسانی می دادند و این قلعه به قلعه گبری نیز مشهور است.

حسینیه آقاخان محلاتی مربوط به دوره قاجار و در محلات ، محله پایین واقع است.

امامزاده عبدا... مربوط به دوران قبل از صفویه است که در قسمت جنوبی شهر محلات این امامزاده دارای بقعه ایوانی سه جانبه است ازقبه و بقعه آن چنین بر می آید که مربوط به قبل از صفویه است.

امامزاده محمد که در شهر نیم ور قرار دارد.

آسیاب آبی مربوط به عصر و دوره قاجار و در محلات ورودی پارک سرچشمه واقع است. 

امامزادگان فضل ویحیی مربوط به دوره ایلخانی که در شهر محلات قرار گرفته است. 

شهرستان محلات یکی از غنی ترین و پرجاذبه ترین شهرستانهای استان مرکزی بوده و سرچشمه محلات ، باغات گل، دهکده گل و گیاه ، خیابانهایی با درختان چنار، سوغات محلی ، آبگرم محلات و بناهای تاریخی همانند حلقه های یک زنجیر به هم وصل شده و محلات را به عنوان یکی از محورهای اساسی جذب گردشگر در استان در آورده است.

مشاهیر سیاسی و مذهبی:

آیت ا... توسلی محلاتی ، آیت ا... رسولی محلاتی، آیت ا... طاها مقدسی ، آیت ا... سروش محلاتی ، شیخ محلاتی ، میرزاحسن انصاری ، محمد باقر انصاری ، شیخ حسن روحانی ، حاج سید احمد صدرالغروی ، حاج سید محمد تقی صدر الغروی ، مرحوم شیخ عبدالوهاب قائینی ، سید حسن صدر ، شیخ فضل ا... مهدی زاده محلاتی ( شهید محلاتی ) ، حاج شیخ جواد ناظری ، شیخ بهاءالدین محلاتی ، شیخ ذیبح الله محلاتی ، حاج شیخ مجدالدین محلاتی، شیخ محمد اسماعیل محلاتی ، شیخ مرتضی مجتهد محلاتی شیرازی از جمله مشاهیر سیاسی و مذهبی این شهرستان هستند.

مشاهیر و پیشگامان فرهنگ و ادب :

از جمله مشاهیر و پیشگامان فرهنگ و ادب برخواسته از این سرزمین میرزا جعفر خان رضازاده محلاتی ، دکتر فاطمه سیاح، دکتر محسن سیاح، میرزا کاظم خان شیمی، دکتر محمود شیمی ، میرزا حسین مجد، میرزاعلی اکبر عاشوری ، حسن کبیر ، حسن فرخ پیام را می توان نام برد.

شعراء :

شاعران خطه تاریخی محلات شامل آزرم محلاتی ، خاقانی محلاتی ، رفعت محلاتی ، صدرالدین محلاتی، میرزا فرج ا... محلاتی ، میرزا کاظم خان شیوا،نعمت الله خسروانی می شوند.

خطاطان و نویسندگان :

حاج محمدرضا متخلص به صفای محلاتی،شیخ زین العابدین محلاتی،عماد محلاتی،میرزا علی اکبر محلاتی،علی رضا محلاتی، میرزا فرج الله محلاتی، شجاع الدین الحسینی محلاتی، حاج شیخ علی محلاتی از جمله خطاطان این سرزمین کهن هستند.

رجال سیاسی و اداری :

آقاخان محلاتی ، سید محسن صدر ( صدرالاشراف) ، دکتر جواد صدر، حاج سیاح محلاتی، دکتر حمید سیاح، همایون سیاح، شهاب خسروانی ، عطاء ا... خسروانی،پرویز خسروانی، علی اصغر هادی زاده، جمال الدین جمالی محلاتی ، حسن روحانی ، مهندس اسماعیل روحانی ، میرزاعلی اصغر امین رجال سیاسی و اداری این سرزمین به شمار می روند.

رشته های صنایع دستی شهرستان محلات :

دستبافتهای سنتی ( قالی بافی ، گلیم بافی ) ، رودوزیهایی سنتی ، آثار چوبی ( معرق کاری و پیکرتراش ) سفالگری ، پاپوش سنتی ( گیوه دوزی و گیوه بافی) ، آثار تلفیقی و تکمیلی صنایع دستی شهرستان محلات را تشکیل می دهند.